Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα εστιάζει κριτικά σε προσεγγίσεις της εφαρμοσμένης εκπαιδευτικής έρευνας προκειμένου να αναλύσει τη σχέση σχολείου και «κοινότητας». Αναγνωρίζοντας τη σημασία ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών φαινομένων και διεργασιών που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο (π.χ. μετακινήσεις πληθυσμών εντός και εκτός εθνικών συνόρων, πολυπολιτισμικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης κ.α.), το μάθημα επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες μεθόδους επίλυσης εκπαιδευτικών προβλημάτων που προκύπτουν στο πεδίο της σχολικής πράξης και στο πλαίσιο τοπικών κοινοτήτων. Στο μάθημα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε εθνογραφικά παραδείγματα τα οποία καταδεικνύουν τις μεθόδους και τις πρακτικές με τις οποίες η εφαρμοσμένη ανθρωπολογία εργάζεται στο επίπεδο της καθημερινότητας μαζί με τις κοινότητες για την επίλυση εκπαιδευτικών ζητημάτων εντός και εκτός σχολικού πλαισίου. Ταυτόχρονα, δίνεται έμφαση σε ανθρωπολογικές μελέτες της άτυπης μάθησης σε οικογένειες και κοινότητες οι οποίες παρέχουν πλούσιες περιγραφές των καθημερινών πλαισίων στα οποία παιδιά και νέοι αναπτύσσουν δεξιότητες και γνώσεις για να είναι παραγωγικά μέλη της κοινότητάς τους.
Τίθενται οι προβληματισμοί για την εποικοδομητική συνεισφορά του σχολείου στην αρμονική τοπική συνύπαρξη, καθώς και η εμπλοκή των τοπικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των σχολικών δρώντων προσώπων (μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων, κ. ά.) στην από κοινού επεξεργασία σχεδιασμών και τη συνδιαχείριση των πόρων του τοπικού (local) περιβάλλοντος αποσκοπώντας στη βελτίωση της εκπαίδευσης και στην ανάπτυξη της τοπικής κοινότητας. Η μελέτη ορισμένων λογικών της τοπικής ανάπτυξης (των δρώντων προσώπων, των κοινωνικών δικτύων και της ανάπτυξης) συνίσταται στην κατανόηση των σχέσεων ανάμεσα στο σχολείο και την κοινότητα, αποσκοπώντας στη σύσταση ενός πλαισίου ανάλυσης.
Ενέχει δεσπόζουσα θέση η ευαισθητοποίηση των μελών της τοπικής κοινότητας και των δρώντων προσώπων του σχολείου αναφορικά με τη θεμελίωση μιας εποικοδομητικής συνεργασίας ανάμεσα στο σχολείο και την κοινότητα, καθώς και τις αναγκαίες στρατηγικές για την ενίσχυση της συνέργειας. Τόσο το άνοιγμα του εκπαιδευτικού προσωπικού στην κοινότητα όσο και το ενδιαφέρον της τοπικής κοινότητας για το σχολείο θα συμβάλει στην ανάπτυξη ποιοτικών κοινωνικών σχέσεων. Η συνάντηση των δρώντων προσώπων του σχολείου και των μελών της κοινότητας αφορά τόσο στη συζήτηση των προβλημάτων του σχολείου όσο και των προβλημάτων της κοινότητας, καθώς και στην από κοινού ανεύρεση λύσεων. Τα δρώντα υποκείμενα θα έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους, να κατανοήσουν τους κοινούς προβληματισμούς τους, τις ανησυχίες τους και να συμμετάσχουν ενεργά σε δραστηριότητες των οποίων το αποτέλεσμα θα είναι ορατό σε όλα τα ενδιαφερόμενα και εμπλεκόμενα δρώντα πρόσωπα.
Θεματικές ενότητες του μαθήματος:
1. Εισαγωγή-κριτικές προσεγγίσεις της εφαρμοσμένης εκπαιδευτικής έρευνας
2. Ανάλυση βασικών θεωρητικών εννοιών (σημαίνον-σημαινόμενο, κοινωνικοποίηση, υποκείμενο, δρων πρόσωπο, κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία)
Από τις θεωρίες της κοινωνικής αναπαραγωγής στον κοινωνιολογικό κονστρουκτιβισμό
Η ανάδυση του δρώντος υποκειμένου
3. Η εξέλιξη των θεωρητικών αναλύσεων που αφορούν στο σχολείο και στην κοινότητα
4. Το σχολείο ανάμεσα στο “τοπικό” πλαίσιο και το “εθνικό” πλαίσιο – Το σχολείο στο πλαίσιο ευρύτερων διαδικασιών σε παγκόσμιο επίπεδο
5. Μελέτη του πλαισίου λειτουργίας των σχολικών ιδρυμάτων, των εκπαιδευτικών πρακτικών, των στρατηγικών, του περιεχομένου και των μεθόδων της παρεχόμενης σχολικής γνώσης
Μελέτη των διαδικασιών κατασκευής της σχολικής αριστείας, των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων εκπαιδευτικών – μαθητών, καθώς επίσης και των διαδικασιών που συμβάλλουν στην αναπαραγωγή των ανισοτήτων
6. Ανάλυση εθνογραφικών παραδειγμάτων για τα εκπαιδευτικά φαινόμενα – Η ανάδειξη της οπτικής των κοινωνικών υποκειμένων
7. Εφαρμοσμένη ανθρωπολογία στην εκπαίδευση (επιστημολογικά και μεθοδολογικά ζητήματα)
8. Πρωτογενής έρευνα, σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων για την εκπαίδευση στο σχολείο και την κοινότητα
9. Διεπιστημονικότητα, σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων για την εκπαίδευση στο σχολείο και την κοινότητα
10. Η εστίαση του ερευνητικού ενδιαφέροντος στο σχολείο και τη σχολική τάξη
11. Η εστίαση του ερευνητικού ενδιαφέροντος στην οικογένεια και την κοινότητα
12. Μελέτη των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ δρώντων υποκειμένων μέσα και έξω από το σχολείο (μαθητών – εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικών με γονείς διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων).
13. Παρουσιάσεις εργασιών
Γενικές Ικανότητες
Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος) σε ποια / ποιες από αυτές αποσκοπεί το μάθημα;.
Το μάθημα αποσκοπεί να μυήσει τους/τις φοιτητές/τριες στην κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ σχολείου και κοινοτήτων καθώς και διαδικασιών επίλυσης πρακτικών προβλημάτων που αφορούν την εκπαίδευση σε τοπικό πλαίσιο.