Περιεχόμενο Μαθήματος
Με κύριο μεθοδολογικό εργαλείο την επιτόπια εθνογραφική ερεύνα η ανθρωπολογία της εκπαίδευσης επικεντρώνεται στην «από τα κάτω» ανάγνωση αντιλήψεων και πρακτικών που συνδέονται με την εκπαίδευση, τη διαδικασία της μάθησης και την αναπαραγωγή της γνώσης. Πρόκειται για αντιλήψεις και πρακτικές οι οποίες συνιστούν πολιτισμικά προσδιορισμένες δράσεις των κοινωνικών υποκειμένων και οι οποίες συναρθρώνονται με κεντρικά σχεδιασμένες πρακτικές και πολιτικές (εκπαιδευτικές πολιτικές) σε συγκεκριμένα ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά συμφραζόμενα.
Το μάθημα αποτελεί μια επισκόπηση των ανθρωπολογικών προσεγγίσεων της εκπαίδευσης και εθνογραφικών ερευνών με αντικείμενο το σχολείο και την τάξη. Συγκεκριμένα, το μάθημα εστιάζει στις κοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις της επίσημης εκπαιδευτικής διαδικασίας με έμφαση στη σχολική πράξη και εναλλακτικών διαδικασιών μάθησης και τρόπων διαχείρισης και αναπαραγωγής της γνώσης που λαμβάνουν χώρα εκτός της επίσημης εκπαιδευτικής διαδικασίας και του σχολικού πλαισίου.
Το μάθημα παρουσιάζει τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στην ανθρωπολογική έρευνα της εκπαίδευσης και του σχολικού χώρου. Μέσα από τη συγκριτική ανάλυση εθνογραφικών παραδειγμάτων η Ανθρωπολογία της Εκπαίδευσης αναδεικνύει τις αντιφάσεις, τις εντάσεις και τις διαφοροποιήσεις που συνδέονται με τις εκπαιδευτικές πρακτικές συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων στο πλαίσιο ευρύτερων κοινωνικo-πολιτικών και θεσμικών αλλαγών. Αναγνωρίζοντας τόσο τη σημασία των θεσμικών λειτουργιών όσο και των άτυπων πρακτικών στη σφαίρα της καθημερινότητας ως σημαντικών πεδίων δράσης των κοινωνικών υποκειμένων, ακόμα και σε συνθήκες περιθωριοποίησής τους, οι προσεγγίσεις αυτές φωτίζουν τη συνάρθρωση του χαμηλού επιπέδου με το υψηλό, μέσα από την οπτική των ίδιων των δρώντων υποκειμένων.
Θεματικές ενότητες του μαθήματος:
1. Τι είναι η ανθρωπολογία της εκπαίδευσης
2. Ιστορική αναδρομή της συγκρότησης του πεδίου της ανθρωπολογίας της εκπαίδευσης στην Αμερική και την Ευρώπη
3. Η σχέση ανθρωπολογίας της εκπαίδευσης, κριτικής παιδαγωγικής, νέας κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης και ψυχολογίας της εκπαίδευσης
4. Από τις θεωρίες της κοινωνικής αναπαραγωγής στον κοινωνιολογικό κονστρουκτιβισμό-Η ανάδυση του δρώντος υποκειμένου εννοιών (κοινωνικοποίηση, υποκείμενο, δρων πρόσωπο, κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία)
5. Ανάλυση της έννοιας του πολιτισμού (πολιτισμός και εκπαίδευση).
6. Εθνογραφικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης και του σχολείου.
7. Τυπική, μη-τυπική και άτυπη εκπαίδευση.
8. Εκπαίδευση, εθνική και ενθοτική ταυτότητα: Το σχολείο ως πεδίο διαπολιτισμικών συναντήσεων.
9. Ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της «μάθησης» και της «γνώσης».
10. Εκπαίδευση, παιδική ηλικία, οικογένεια
11. Εκπαίδευση και ανισότητες
12. Εκπαίδευση και μετανάστευση
13. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις στην ανθρωπολογική έρευνα της εκπαίδευσης-Eπιτόπια εθνογραφική έρευνα με παιδιά