Οι σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στη σημασία της ενεργούς συμμετοχής του παιδιού στη μαθησιακή διαδικασία αξιοποιώντας τις υπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες του, μέσα από δραστηριότητες που έχουν νόημα για τα παιδιά και αξιοποιούν το πολιτισμικό τους κεφάλαιο. Δίνεται έμφαση στα χαρακτηριστικά και τη σημασία του κοινωνικού περιβάλλοντος στη σχολική κοινότητα και την τάξη, αναλύοντας θεωρητικές προσεγγίσεις, μεθοδολογικές τάσεις και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για τη λειτουργία των σχέσεων μεταξύ παιδιών, παιδιών και εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικών μεταξύ τους. Παράλληλα, με την ανάπτυξη ενός θετικού κλίματος στην τάξη και τη σχολική μονάδα, ο/η εκπαιδευτικός λοιπόν καλείται να αναπτύξει συνδέσεις με το οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο το παιδί λειτουργεί και δρα. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο αντλεί χρήσιμες πληροφορίες για το παιδί ώστε να διαμορφώσει κατάλληλα μαθησιακά περιβάλλοντα στην τάξη, αλλά και πόρους για την ενίσχυση της ποιότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας δημιουργώντας συνεργασίες και σχέσεις που υποστηρίζουν το εκπαιδευτικό έργο αλλά και ενισχύουν τη «συνέχεια» και ποιότητα των εμπειριών του παιδιού σε όλα τα πλαίσια στα οποία συμμετέχει. Το «άνοιγμα» αυτό του σχολείου στην ευρύτερη κοινότητα αποτελεί σημαντική παράμετρο για να μπορέσει το σχολείο να εκπληρώσει τους νέους ρόλους που καλείται να διαδραματίσει ως φορέας κοινωνικής αλλαγής, που ενδιαφέρεται για την ολόπλευρη ανάπτυξη και ευημερία του παιδιού. Ως εκ τούτου, ο/η εκπαιδευτικός καλείται να αναπτύξει θετική στάση απέναντι στη δυναμική που μπορεί να έχει το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον για την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και συνεργατική κουλτούρα, να αποκτήσει γνώσεις και δεξιότητες για να οργανώσει κατάλληλα προγράμματα και παρεμβάσεις που προάγουν τις αλληλεπιδράσεις και τις θετικές σχέσεις μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων. Στο μάθημα γίνεται σύντομη αναφορά στις σύγχρονες θεωρίες που αναδεικνύουν την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των πλαισίων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρουσιάζονται βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την κατανόηση των προϋποθέσεων και των διαδικασιών συνεργασίας μεταξύ των ατόμων και των πλαισίων, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της εκπαίδευσης των παιδιών και της αποτελεσματικότητας του σχολείου. Αναλύονται τα χαρακτηριστικά και οι δεξιότητες των εκπαιδευτικών που διαμορφώνουν ένα θετικό κλίμα στην τάξη και τη σχολική μονάδα και ενισχύουν την αλληλεπίδραση με το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον. Παρουσιάζονται παραδείγματα εφαρμογών και ευρήματα σχετικών ερευνών με στόχο να αναδειχθούν οι παράγοντες που διευκολύνουν αλλά και δυσχεραίνουν τις συνεργατικές σχέσεις στο σχολείο. Τέλος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες καλούνται να σχεδιάσουν οι ίδιοι δράσεις/προγράμματα για την ενίσχυση της σχέσης σχολείου-οικογένειας-κοινότητας και των θετικών σχέσεων στο σχολείο ή να εκπονήσουν μια μικρή σχετική ερευνητική εργασία.
Ενότητες του μαθήματος
1. Σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις που υποστηρίζουν την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ ατόμων των πλαισίων στην εκπαιδευτική διαδικασία (δομητική προσέγγιση, διαφοροποιημένη παιδαγωγική, οικολογικό μοντέλο διδασκαλίας).
2. Θεωρητικά μοντέλα για την ανάπτυξη συνδέσεων μεταξύ σχολείου-οικογένειας-κοινότητας (οικοσυστημική θεωρία, μοντέλο επικαλυπτόμενων σφαιρών, εξελικτικό μοντέλο για τη σχέση σχολείου-οικογένειας) και η σχέση γονέα-εκπαιδευτικού.
3. Η έννοια και σημασία της γονικής εμπλοκής.
4. Χαρακτηριστικά και δεξιότητες εκπαιδευτικών που υποστηρίζουν τις θετικές σχέσεις στην τάξη και τη σχολική μονάδα και εφαρμόζουν προγράμματα συνεργασίας σχολείου-οικογένειας-κοινότητας, και παράγοντες που διευκολύνουν αλλά και δυσχεραίνουν τη συνεργασία και την ανάπτυξη σχέσεων.
5. Παρουσίαση παραδειγμάτων/εφαρμογών και εμπειρικών ερευνών για το κοινωνικό περιβάλλον του νηπιαγωγείου, τη συνεργασία των πλαισίων και την ανάπτυξη σχέσεων (προγράμματα μετάβασης, προγράμματα γονικής εμπλοκής, προγράμματα συνεργασίας με κοινωνικούς-πολιτιστικούς-εκπαιδευτικούς φορείς και σχετικούς με την εκπαίδευση επαγγελματίες, στρατηγικές ενίσχυσης του κλίματος της τάξης και της οργανωσιακής κουλτούρας του σχολείου).