Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία (Ιωάννης Πατσάρας, 2021)

Η χρήση των ΜΜΕ στη διδασκαλία της ελληνικής ως μητρικής και ως δεύτερης γλώσσας: Απόψεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
(Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία)

Ιωάννης Πατσάρας

Περίληψη: Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η καταγραφή και διερεύνηση των απόψεων και των στάσεων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για την ανάπτυξη του μιντιακού γραμματισμού στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος του δημοτικού σχολείου. Συγκεκριμένα, στόχος είναι να αποτυπωθούν οι απόψεις τους ως προς (1) τα κειμενικά είδη των ΜΜΕ που μπορούν να αξιοποιηθούν εντός της πολύγλωσσης και πολυπολιτισμικής τάξης, (2) τις δεξιότητες του μιντιακού γραμματισμού που θεωρούν πιο σημαντικές κατά τη γλωσσική διδασκαλία, (3) τα οφέλη και τη χρησιμότητα της αξιοποίησης κειμένων των ΜΜΕ κατά το γλωσσικό μάθημα και (4) τη συσχέτιση του μιντιακού γραμματισμού με τη διαπολιτισμική προσέγγιση του γλωσσικού μαθήματος. Η εργασία αποτελείται από δύο κύρια μέρη, το θεωρητικό και το εμπειρικό. Στο θεωρητικό μέρος γίνεται προσπάθεια αποσαφήνισης σημαντικών όρων για την πληρέστερη κατανόηση του θέματος, όπως μιντιακός γραμματισμός, επικοινωνιακή προσέγγιση, κειμενικό είδος, διαπολιτισμική εκπαίδευση κ.ά. Ακολουθεί το εμπειρικό μέρος και η υλοποίηση της έρευνας, η οποία βασίστηκε στη συγκέντρωση υλικού μέσω ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Το δείγμα αποτέλεσαν 203 εκπαιδευτικοί οι οποίοι διδάσκουν σε δημοτικά σχολεία της Θράκης. Τα ευρήματα της έρευνας, μέσω της περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε, ανέδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί: (α) μεταξύ των κειμένων που εντοπίζονται στα ΜΜΕ, επιλέγουν κυρίως τις ταινίες, τα παραμύθια και τα κινούμενα σχέδια για το γλωσσικό μάθημα, (β) θεωρούν ότι η αξιοποίηση μιντιακών κειμένων αναπτύσσει σημαντικά την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στην κοινωνία ως κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, (γ) χρησιμοποιούν κείμενα των ΜΜΕ κυρίως για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των μαθητών, (δ) θεωρούν πιο αποτελεσματικά τα κείμενα των ΜΜΕ για τους μαθητές με την ελληνική ως μητρική γλώσσα και (ε) δείχνουν πιο θετική στάση στον μιντιακό γραμματισμό όσοι έχουν επιμορφωθεί σε θέματα διγλωσσίας και διαπολιτισμικότητας. Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν ότι οι εκπαιδευτικοί του πολύγλωσσου και πολυπολιτισμικού δημοτικού σχολείου φαίνονται διστακτικοί στο να ενσωματώσουν στο γλωσσικό μάθημα κείμενα από όλο το εύρος των ΜΜΕ, ιδιαίτερα κείμενα με μια περισσότερο κριτική εμπλοκή, κι ακόμη περισσότερο να αναπτύξουν όλες τις συνιστώσες του μιντιακού γραμματισμού, δηλαδή την πρόσβαση, την ανάλυση και αξιολόγηση, τη δημιουργία, τον προβληματισμό και τη δράση. Έτσι, μέσα από τις απαντήσεις τους, πριμοδοτούν τη συμβολή της αξιοποίησης κειμένων των ΜΜΕ στην ενεργό πολιτότητα των μαθητών, χωρίς, όμως, να δίνουν την ίδια αξία σε όλα τα στάδια που προϋποτίθενται, προκειμένου να επιτευχθεί η ενεργός ιδιότητα του πολίτη. Κι ακόμη, ενώ τα μιντιακά κείμενα είναι αυθεντικά κείμενα που μπορούν να ενισχύσουν την επικοινωνιακή και κριτική στόχευση της διδασκαλίας για όλους τους μαθητές, οι εκπαιδευτικοί τα θεωρούν περισσότερο κατάλληλα για τους μαθητές που είναι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής. Οι παραπάνω διαπιστώσεις ωθούν στη διατύπωση διδακτικών προτάσεων που λαμβάνουν υπόψη τους την ουσιαστική ανάπτυξη του μιντιακού γραμματισμού σε πολύγλωσσα και πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα.