Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο πλαίσιο του μαθήματος, αρχικά, αναλύονται οι βασικές έννοιες και αρχές της ανθρώπινης ανάπτυξης, οι μέθοδοι έρευνας στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία και οι κυριότερες θεωρίες που επιχειρούν να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν την ανθρώπινη ανάπτυξη. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στην προγεννητική ανάπτυξη. Πιο συγκεκριμένα, περιγράφονται οι εντυπωσιακοί μετασχηματισμοί που παρατηρούνται αλλά και οι παράγοντες που ευνοούν ή απειλούν την ανάπτυξη στη φάση αυτή. Περνώντας στη βρεφική ηλικία γίνεται προσπάθεια να περιγραφεί η σωματική, η κινητική, η γνωστική, η κοινωνική και η συναισθηματική ανάπτυξη που συντελείται. Σε επόμενες ενότητες του μαθήματος αυτού, (α) γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ανάπτυξη της γλώσσας. (β) Παρουσιάζονται λεπτομερώς οι θεωρίες των Piaget και Vygotsky για τη γνωστική ανάπτυξη, αλλά και η κριτική που ασκήθηκε στις θεωρίες αυτές. (γ) Περιγράφεται η πορεία ανάπτυξης της μεταγνωστικής ενημερότητας των παιδιών για τον τρόπο με τον οποίο επιλύουν συγκεκριμένα γνωστικά έργα από το νηπιαγωγείο έως την πρώτη τάξη του δημοτικού και η πορεία κατάκτησης της θεωρίας του νου. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών καθώς και στην ανάπτυξη της ταυτότητας του φύλου. Τέλος, παρουσιάζονται οι θεωρητικές προσεγγίσεις που διατύπωσαν ο Piaget και ο Kohlberg για την ηθική ανάπτυξη.
Ενότητες του μαθήματος:
- Εισαγωγή στην αναπτυξιακή ψυχολογία: Ορισμός και αντικείμενο. Μέθοδοι και σχέδια έρευνας.
- Βασικές έννοιες: Κληρονομικότητα και περιβάλλον, πλαστικότητα, συνέχεια/ ασυνέχεια, ατομικές διαφορές.
- Προγεννητική ανάπτυξη και γέννηση.
- Βρεφική ηλικία. Χαρακτηριστικά και ρυθμοί ανάπτυξης. Σωματική ανάπτυξη. Αισθητηριακή αντίληψη του περιβάλλοντος. Οργάνωση της συμπεριφοράς. Κινητική ανάπτυξη.
- Συναισθηματική ανάπτυξη στη βρεφική ηλικία.
- Κοινωνική ανάπτυξη. Πρώτες κοινωνικές σχέσεις. Προσκόλληση: Ορισμός, προϋποθέσεις, συνέπειες. Μέτρηση και είδη προσκόλλησης. Συνέπειες μακροχρόνιου αποχωρισμού. Ιδιοσυγκρασία.
- Κοινωνική ανάπτυξη: Η θεωρία του E. Erikson.
- Γνωστική Ανάπτυξη. Θεωρία του J. Piaget. Βασικές αρχές, στάδια γνωστικής ανάπτυξης, εφαρμογές στην εκπαίδευση.
- Γνωστική Ανάπτυξη. Θεωρία του L. Vygotsky. Βασικές αρχές, ο ρόλος του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου, εφαρμογές στην εκπαίδευση.
- Μεταγνωστική ανάπτυξη και αυτορρύθμιση. Θεωρία του νου.
- Ανάπτυξη των κοινωνικο-ηθικών γνωστικών λειτουργιών: Μεθοδολογικά ζητήματα, δομικές θεωρητικές προσεγγίσεις (J. Piaget, L. Kohlberg).
- Η ανάπτυξη της γλώσσας στη βρεφική και στην προσχολική ηλικία.
- Ανακεφαλαίωση.